Kanis Fanatici

Breezanddijk, zaterdag 7 mei 2016

Een vuurrode zonsondergang verleidt me om de blik naar het westen te wenden terwijl ik met 120 noordwaarts steven. Op de A7 ligt Zaanstad inmiddels achter mij en komt Purmerend in zicht. Helaas zit een foto er niet in omdat het tankstation, eerder op de A8, uitkijkt op een geluidsscherm en een rij flats. Ook kan ik visueel de sjonj niet inj de sjee sjienj sjakke. Wel heb ik eerder, op de A4 bij het brugrestaurant ter hoogte van Nieuw Vennep, de ondergaande zon kunnen megapixelen. De sfeer zit er wat mij betreft vroeg in de avond al in. Wat een contrast met afgelopen twee keer, toen ik met tien lagen kleding in de auto zat met de verwarming uit om de telescoop koel te houden. Nu zit ik in mijn shirt met de airco aan… het kan verkeren.

Wijselijk houd ik de blik dan ook gericht op de weg om te voorkomen dat de reis voortijdig eindigt in de vangrail, want dat zou zonde zijn van de auto. En van de vangrail natuurlijk.
Zeventig kilometer verderop blijkt er al een flink wagenpark geparkeerd te staan bij de waarneemplek aan de dijk. Ik pas er nog net tussen met de voiture en word hartelijk begroet door janbstar, cloudbuster, gixer, scorpio, ArnoM, astro to en iedereen die ik nu vergeet, plus even later Esther en Youri. Terwijl ik mijn Dob opstel, en de Skylux die mee is voor de planeten, krijgen we nog een hit and run-bezoek van Jan-met-de-bus. Ondertussen is het al redelijk donker en komen alsnog de lagen kleding tevoorschijn. Een witte auto rijdt een aantal keer heen en weer en de bestuurder begint steeds opgefokter gas te geven en remmen. Hij blijkt flink de kluts kwijt en weet niet meer hoe hij van het terrein afkomt. Esther en ik wijzen hem de uitgang en maken ons zorgen om hem en zijn bijrijdster omdat hij nogal onder de invloed van iets lijkt te verkeren

De rust is weergekeerd en ik mik de Skylux op Jupiter. De manen staan allevier aan één kant van de planeetschijf. Een prachtig gezicht, als een dikke gans met vier kuikens. Onder invloed van iets… ik probeer me voor te stellen hoe het zou zijn als ik hier nu zelf iets gebruikt had. Misschien zou ik het desolate terrein aanzien voor een andere planeet, alsof ik op de filmset van de volgende episode van Star Wars ben beland. Op de dijk is ArnoD2 bezig met zijn lasercamera, terwijl Scor3PO zijn fotonenkanon collimeert. Naast mij oefent Jan Solo the force op zijn HEQ5 terwijl aan mijn andere zijde de wijze jedi Oetie-Wan Petoetie de ED80 installeert.
De oranje knipperende lampen van mijn auto helpen me uit de droom en herinneren me eraan dat je op een star party je autosleutels niet in je broekzak moet laten zitten.

Het Leo-triplet mag vanavond de spits afbijten. Het stelseltrio M95, M96 en NGC3628 is al verassend duidelijk zichtbaar, terwijl de hemel toch nog best licht lijkt. Gek eigenlijk, de hemel lijkt zelfs lichter dan thuis in Leiden, terwijl je toch veel meer ziet. Misschien is dat toch de lichtadaptatie van de ogen. Dat smaakt naar meer dus ik sla rechtsaf naar M105 en consorten. Die consorten bestaan in dit geval uit buurNGCs 3371 en 3373.
De Messier is rond met een felle pit, maar ook de enigszins ovale NGCs zijn helder en duidelijk zichtbaar; een fraai trio bij 156x. Altijd leuk om meerdere objecten in één beeldveld te hebben. En daar gaan er meer van volgen vanavond.

Ondertussen is Esther bezig om Markarian’s Chain op te zoeken in haar 80 mm widefieldrefractor en ik had hetzelfde idee in mijn Skylux dus mik ik de zoeker tussen Denebola en Vindemiatrix. Maar dat is nog geen sinecure met zo’n rare equatoriale montering. En rechtdoorkijkzoekers zijn stom. Enfin, na enkele minuten lang de viool van Claude te hebben gespeeld heb ik dan eindelijk iets in beeld wat op M84 en M86 lijkt. Verkeerd om. Gespiegeld beeld is stom. Gelukkig zie ik aan de goede verkeerde andere kant van het beeldveld ook M87 dus het is beet. De MMMs zijn dan ook de enige galaxies die ik zie; de rest – inclusief The Eyes – gaat verloren in de bescheiden 70 mm-opening. Van de weeromstuit vergeet ik helemaal bij Esther door de ED80 te kijken. Jammer, ik had the Chain graag ook door die refractor gezien, maar dat mag vast een volgende keer wel. Gelukkig kom ik verderop in deze avond niets tekort aan galaxies.

Een herkansing verdienen de Whirlpool en de Pinwheel. De afgelopen keer kon ik weinig detail ontwaren in M51 en M101. Nu lijkt de transparantie een stuk beter en inderdaad, de spiraalarmen zijn duidelijker te zien dan de vorige keer. Toch vind ik het nog niet helemaal bevredigend, waarschijnlijk zit er onder optimale omstandigheden nog meer in. Maar het is een fraai ding. M101 blijft een grote witte vlek met een heldere kern en een leuke voorgrondster halverwege de schijf. Misschien helpt de bewolking die af en toe voorbij komt drijven ook niet helemaal mee.

De vorige keer heb ik bij Jan in de C9.25 naar Hickson 68 mogen kijken. Dat vond ik zo’n leuk drie-objecten-in-een-object dat ik besluit hem zelf op te zoeken. Thuis had ik al gezien dat één van de detailkaarten van de Deep Sky Hunter atlas aan deze galaxygroep is gewijd, en dat het geen drie-objecten-in-een-object is maar een vijf-objecten-in-een-object. Cool. Na een korte doch hevige starhop vanuit Seginus in Bootes parkeer ik de Dob in het asterisme van de atlas en leuk, twee hele heldere kleine stelsel sieren het beeldveld, plus één grotere maar iets zwakkere. Precies zoals ik eerder bij Jan had gezien. Maar, het zijn er dus vijf. De detailkaart leert me waar ik moet kijken en al rap verschijnt nummer vier in beeld. Nummer vijf blijft nog verborgen. Maar zoals mijn goede moeder ooit zei: als ik het in m’n kop heb, heb ik het nog niet in m’n staart. Op zo’n moment denk je dan op verschillende plaatsen iets te zien. Totdat telkens, linksonder de tweede ster van boven in een boog van vier, steeds perifeer iets aan en uit blinkt. En weer. En weer. Gotcha.

Tja, je bent fanatiek of je bent het niet. En ik ben niet de enige, rondom mij zitten nog meer fanatici met hun kanis voor het oculair. Als een stel jachthonden wordt er gejaagd op vage galaxies en bolhopen. Jan laat me een prachtige miniscule naald zien, ik meen NGC5529? Esther zit verbeten als een terriër achter bolhoop NGC6144 naast Antares aan en haar moeite wordt beloond met een klinkend succes. Op de dijk zijn ArnoM en Youri ijverig time aan het lapsen en ook de anderen zijn lekker bezig.
De Jachthonden. Ook mijn volgende object staat daar. Elke keer als ik de Latijnse naam van dit sterrenbeeld nu lees in de PSA of ergens anders, moet ik denken aan het Achterhoekweekend waar BoertjeB de naam Canes Venatici uitsprak met een prachtig Amsterdams accent. Nu begrijp ik waar Carolus en zijn maat hun naam werkelijk vandaan hebben. Aan die fanatiekelingen dus die naar Hicksons aan het kijken zijn, zoals die hierboven. Of bijvoorbeeld ARP 84, ook al geïnspireerd door mijn buurjan. Net als de Hickson is dit ook een galaxygroep, al zijn het er nu maar twee. En grote en een kleine. Na een pauze met koffie vanwege overtrekkende bewolking, begin ik de starhop. In de buurt ben ik al, en vrij snel staat de ARP in beeld. Even denk ik drie stelsels te zien, maar nummer drie blijkt een heldere voorgrondster. De twee stelsels schijnen ook daadwerkelijk bij elkaar in de buurt te staan en met elkaar de gravitatiedans uit te voeren.

Nu rijst de vraag hoe ik al die veel-in-één-stelsels straks in DeepskyLog ga zetten. Neem nu Hickson 68. Een beetje flauw om zes keer dezelfde schets aan Hickson en vijf NGCs te hangen… dus hou ik het qua schets bij alleen de Hickson. En dito voor de ARP.

Geïnspireerd door de objecten die ik vorige keer in Ophiuchus vond ga ik in datzelfde sterrenbeeld op jacht naar bolhoop NGC6426. En vooral ook geïnspireerd door Esther die hetzelfde object op de korrel heeft. Tijdens de eerste oriëntatie met de zoeker springt daar een korrelige vlek in beeld. Open cluster IC4665, een goede oude bekende. Toch even kijken met de MaxVision. Een prachtige open sterrenhoop is dit toch, deze verdient eigenlijk wel wat meer aandacht… Enfin, verder naar de bolhoop. Na een best pittige stellaire off the road-trip heb ik een soort mini-Leo-asterisme in beeld met onder zijn buik een goed zichtbare ronde vlek. Check.

Verder op dezelfde weg naar het zuidoosten vind ik na het passeren van de Sagittariaanse grens, het duo NGC6440/6445. Een bolhoop en een planetaire nevel. Leuk, alweer twee objecten in één beeld, met het widefieldoculair. Omdat verder vergroten geen details oplevert, besluit ik de objecten dan ook in widefield te schetsen. Altijd leuk, een beeldveld vol sterren plus dingesen die geen sterren zijn.

Terug in de hikhoester staat er nog een laatste bolhoop op het menu, NGC6356. Deze staat vlakbij M9, dus ook daar ga ik nog even op de thee. En die smaakt prima, want de Messierbol staat mooi helder rond te wezen. Pas de detail, pas d’opgeloste sterren. Maar helder is ie wel. Aan de andere kant van de tennisbaan staat de NGC. Ik bereid me al voor op weer een pittige pot perifeerpeuteren, maar dat is nergens voor nodig. NGC6356 is zowat net zo helder als zijn sparringpartner van de Messierlijst. Ook hier geen details maar wel degelijk een goede heldere pluis.

Het is alweer na twee uur. De tijd vliegt, hoewel volgens Einstein de tijd juist minder vliegt als hij daadwerkelijk vliegt. Of zoiets. Jan laat me nog het stelsel C3 zien, dat weer mooi zichtbaar is in zijn SCT. Het valt me op hoe mooi het beeld stilstaat bij de stevige wind, waar mijn Dob toch behoorlijk staat te wapperen. De C9.25 staat als een huis op de HEQ5-montering. Ook een ander groot naaldvormig stelsel passeert nog de revue bij Jan, ik weet niet meer welke. Maar hij is wel mooi.

Dan is het tijd om nog even te freewheelen. Al wheelend kom ik de Lagoon- en Trifid nebula tegen, M8 en M20. Het valt me op dat die twee makkelijk in het oog springen, zowel met de bino als met de zoeker. Vorige keer was dat ook al zo. Mooi zijn ze in het widefieldoculair, met bij M8 een duidelijke nevel. Volgende keer ga ik hier weer wat meer aandacht aan besteden, met UHC- en OIII-filter.

Nu werp ik als laatste een blik op de planeten Mars en Saturnus. Helaas wappert de Dob teveel in de wind voor een fasoenlijk planeetwaarneming maar de seeing blijkt zo goed dat ik toch een duidelijk zwarte structuur zie op Mars. Dat zou heel goed Syrtus Major kunnen zijn. Acheraf blijkt dat deze structuur inderdaad zichtbaar is op dit tijdstip, dus beet.

Blij en happy dat we nu drie keer in één week hebben kunnen waarnemen, pakken we in en vertrekken. Gelukkig is het zaterdag en dus niet erg dat ik pas om zes uur in bed lig. Ik kijk terug op een prachtige avond.