Mon-OC-ros

Net hersteld van een kortstondige griep besluit ik deze woensdagavond geen capriolen uit te halen. Maar het is wel helder dus waarnemen zal ik, al is het dan thuis. In dit seizoen van het jaar zijn er veel open clusters te zien, en die lenen zich vaak prima voor thuissessies. Deze avond wil ik het sterrenbeeld Monoceros en omgeving gaan verkennen op jacht naar deze objecten. In schetsen heb ik geen zin, sowieso denk ik dat ik me wat dat betreft de komende tijd meer op kwaliteit ga toeleggen dan kwantiteit. Vanavond wordt het een pretentieloze ontdekkingstocht: welke clusters zijn haalbaar onder deze hemel, en welke zijn de moeite waard om later nog eens over te doen op een donkere locatie? Als leidraad neem ik de Herschel 400-lijst om de helderste er uit te pikken, maar ik zal het zeker niet nalaten om af en toe off the road te gaan.

Gewapend met pen en notitieblok ga ik aan het zwiepen. Ja, heel old school, ik weet het, maar de smartphone is in gebruik voor SkySafari dus notities intypen is dan niet zo handig. Voor zover ik mijn eigen gekrabbel nog kan teruglezen zijn deze objecten de revue gepasseerd.

Woensdagavond 25 januari 2017

De avond begint bewolkt dus ik laat mijn spullen staan. Als ik mijn om acht uur mijn zoon ophaal van korfbal zie ik toch ineens een felle Venus door de voorruit. Het trekt mooi open en thuis zet ik de boel snel klaar. Mijn winterkleding blijkt helaas minder grab and go dan de 10″ Dob; ik doe er langer over om me in de kleren te hijsen dan om de Dob op te stellen. Maar eens ik zover ben ga ik dan ook los:

NGC2215 Mijn eerste indruk: glow in the dark. Leuk cluster van flinke omvang, dat een betoverend schouwspel laat zien sterren die direct zichtbaar zijn en enkele die perifeer oplichten en weer verdwijnen. Naar schatting zijn er zo’n vijftien sterren zichtbaar.

β Mon Nu ik toch in de buurt ben ga ik nog eens langs bij deze leuke drievoudige ster. Het trio is eenvoudige te scheiden op 156x.

θ1 Ori Ofwel het Trapezium in de Orionnevel. Even een zijstap om de seeing te checken. Het trapezium blijkt eenvoudig zichtbaar als voltallig zestal. De seeing is goed; dat zou voor later op de avond wel eens een tweede zijstap kunnen betekenen…

NGC2232 Fors, helder cluster waarvan enkele tientallen sterren te zien zijn. Bij hogere vergroting van 152x zijn er nog meer sterren zichtbaar.

NGC2251 Enigszins langgerekt cluster in de vorm van een soort haak, waarvan de kern uit een boog van drie heldere sterren bestaat. Aan de rand aan de noordwestzijde staat nog een heldere ster.

NGC2254 Hier moet ik even goed voor gaan zitten. Maar al snel wordt duidelijk dat er op de aangewezen plaats “iets” is: een kleine gloed, waarvan bij hoge vergroting perifeer af en toe drie tot vier sterren opflitsen. Leuk voor een volgende keer op een donkere locatie.

Dan kom ik in de buurt op SkySafari een paar open clusters tegen met de afkortingen Bas, Bo en Do. Altijd leuk om eens wat anders te proberen, dus:

Bas 7 Basel 7 klinkt exotisch, en dat is hij ook. Perifeer weet ik welgeteld één ster te ontwaren. Niet genoeg om van een waarneming te spreken. Bassie waagt zich niet in de stad.

Cr 111 Ook Collinder 111 weet niet te overtuigen. Ik zie wel één heldere ster met daaromheen een boog van wat zwakkere, zoals bij Sadr in Cygnus, maar of dit nu het cluster is? Misschien is niet.

Cr 106 Broer 106 spreekt dan weer klare taal. Een groot, helder cluster; er zijn zeker 30 sterren te zien.

NGC2252 Dit cluster is moeilijk te onderscheiden van zijn omgeving maar wel duidelijk zichtbaar. Het sterpatroon doet me denken aan een dier met twee felle ogen en een staart.

NGC2286 Het cluster is niet te scheiden van zijn achtergrond, ook niet bij hogere vergroting. Wel zijn er vijftien tot twintig sterren te zien. Beetje twijfelgeval.

NGC2301 Zeer duidelijk en helder cluster, in de vorm van een soort vis. Er zijn 40 tot 50 sterren te zien, waarvan zo’n tien heldere.

Bo 2 Bochum twee is een verhaal apart, en dat volgt hier: SkySafari wijst een plaats aan naast een rij van drie relatief heldere sterren die lijken op een miniatuurversie van de gordel van Orion. Op de aangewezen plaats zie ik niets dus ik wil dit object in eerste instantie niet loggen. Ook Aladin Lite wijst deze plek aan als de locatie, op de foto is echter niets te zien dat op een cluster lijkt. De andere logs in DeepskyLog van dit cluster suggereren echter dat deze rij van drie sterren het object is. Na enig zoekwerk op internet lijkt het erop dat het cluster inderdaad uit deze drie sterren bestaat, plus een aantal veel zwakkere exemplaren die zich naast en tussen deze drie bevinden. Als dat waar is dan zou deze waarneming juist zijn, al gaat het dan alleen om de drie helderste sterren van het cluster.

Do 25 Alweer een exoot, maar wel een die gewoon in de PSA staat. Dolidze 25 is een vrij helder, bijzonder gevormd cluster. Het heeft een soort U-vorm met steel, zoals het uiteinde van een stethoscoop. Er zijn ruim 25 sterren te zien.

En dan de beloofde tweede zijstap.

α Cma Beter gekend als Sirius, met zijn Pup Sirius B. Zoals al eerder geconstateerd aan de hand van het Trapezium is de seeing prima; als het Trapezium schijnt met zessen, dan slijpt Sirius de messen.
Met de 8 mm op 152x zie ik geen pup, wel heel veel sparkles. In de lijn van de eerdere waarneming van John Baars verlaag ik de vergroting met de 10 mm Ortho tot 125x. Of het aan de lagere vergroting ligt of aan het eenvoudiger glaswerk van de Ortho weet ik niet maar het beeld wordt veel rustiger en scherper. En daar is ie dan, de pup. Consequent duikt hij op,op de verwachte plek. Meerdere malen blijft de pup zeker tien seconden zichtbaar als een haarscherpe sterpunt. Dan wordt hij even opgevreten door de sparkles van de hoofdster om vervolgens doodleuk weer tevoorschijn te springen. Zo eenvoudig kan hij dus zijn.

Licht euforisch zet ik mezelf ertoe op te ruimen want de volgende dag gaat de wekker weer om 06:00.

Donderdagavond 26 januari 2017

Deze dag is helemaal helder en ik zet dan ook vroeg in de avond de Dob op de vlonder. Helaas staat het werkrooster van mijn lief mij niet toe mee te gaan naar het Dijkgatsbos, dus het wordt opnieuw een thuissessie. Waar ik geen rekening mee heb gehouden is dat het stuk hemel waar ik wil kijken dan nog veel te laag staat. Daarom toch nog eerst maar een kop koffie. Rond acht uur ga ik alsnog naar buiten, waar het wel wat heiiger is dan de avond ervoor. De oogst is deze keer dan ook iets minder royaal. Maar toch:

NGC2266 Dit is een leuke: onder (N) een rij van drie heldere en enkele minder heldere sterren is met perifeer kijken een driehoekige gloed te zien. Hier en daar is een twinkeling, enkele sterren flitsen op. Daarvoor is wel een stevige vergroting nodig, in dit geval 280x. Mooi cluster, deze komt zeker in aanmerking om nog eens opnieuw te bekijken onder een donkere hemel. Zeker de moeite waard.

NGC2304 Bleh. Stom. Perifeer kan ik met moeite drie à vier sterren onderscheiden. Voor een restaurant of hotel: prima. Voor een open cluster: onder de maat.

NGC2395 Saai. Er zijn vijf heldere sterren te zien en een stuk of tien zwakkere, maar of dat nou het cluster is? Het is niet duidelijk te onderscheiden.

NGC2311 Ha, dit is dan weer een leuke. Bij hoge vergroting komt een diamantvormige groep sterren in beeld. Perifeer zijn circa 15 sterren te zien. Leuk, subtiel object, dat nog eens een nadere blik verdient onder een donkere hemel.

NGC2324 Rondom en tussen twe heldere sterren op de aangegeven plaats denk ik perifeer enkele zwakkere sterren te zien. Maar Aladin Lite laat achteraf een sterrenconcentratie zien op een andere plaats, meer ten westen van die twee. Dat zou hem dus moeten zijn maar daar heb ik niets gezien.

NGC2346 Een tip van Cloudbuster, voor als ik toch in de buurt ben van NGC2324. De planetaire nevel toont zich als een pluizige ster. Gezien ook de waarnemingen van anderen op DeepskyLog klopt het blijkbaar dat de centrale ster nogal helder is en ik hier geen gewone ster voor heb aangezien. De halo is al zonder filter te zien; UHC en OIII voegen hier niet veel aan toe. Wel staat dit object op de nominatie om onder een donkere hemel nog eens nader te bekijken.
En tot slot nog een vrolijke noot.

Vrijdagmiddag 27 januari 2017

Venus In de schemering is de planeet al duidelijk te zien dus ik zet snel even de 10 cm refractor in de voortuin. Een mooie sikkel is te zien, waarvan de punten iets “te ver” doorlopen. Jongste zoons Sean en Brendan komen ook even kijken en herkennen ook duidelijk de “halve maan”. Dan komt de PGB’er van mijn oudste zoon naar buiten, op weg naar huis. Ik nodig haar uit om ook even te kijken en wijs de heldere “ster” aan. Als ik vertel dat dit dus Venus is roept ze uit: “Echt?”, welke uitroep prachtig nagalmt in onze U-vormige straat. Nadat ze zich heeft verontschuldigd dat dat wel erg hard was is ook zij onder de indruk van de sikkelvormige planeet.