Laaghangend fruit

Astronomisch duister om 21:00 uur, binnentrekkende bewolking in de kop van Noord-Holland om 22:00. Nee, dat ene uur donker is de rit naar het Dijkgatsbos niet waard. Jammer maar helaas. In plaats daarvan zet ik de spiegelbak van de telescoop om twee uur buiten, op deze zonnige zondagmiddag, om daarna lekker even met mijn lief uit te waaien op het strand van Katwijk. ‘s Avond om een uur of zeven, nog bij licht, bouw ik de telescoop verder op en om een uur of acht kan het feest beginnen. Ik was het niet van plan maar Sirius leent zich als eerste om de zoeker uit te lijnen nu ik er toch ben probeer ik even Sirius B. En dat lukt wonderwel, de Pup is meermalen heel duidelijk te zien, soms wel tien tot vijftien seconden achter elkaar. Hij zit wel precies op een spike, niet een van de vier hoofdspikes maar in zo’n kleine daar 45° tussen in. Daar zal vast een naam voor zijn. Maar hoe dan ook is de pup duidelijk zichtbaar bij diverse vergrotingen, maar het best met de 12.5 mm Fujiyama Ortho op 145x. Het valt me nu weer op wat een fijn oculair dat is, samen met zijn 18 mm-broer (100x). De seeing is vanavond lang niet slecht.
Nu ik toch bezig ben leg ik ook even aan op Procyon, eveneens een dubbelster, om zijn begeleider te zien. Helaas blijkt dat te hoog gegrepen; op de plek waar de begeleider zou moeten staan zie ik alleen een soort staart van segmenten van diffractieringen die toevallig die kant op wijzen. Volgende keer beter, bij nog betere seeing.

Ondertussen is het alweer bijna donker en ik geniet even lekker low key van mijn favorieten M44, de Beehive Cluster, en M67. Die laatste vergroot ik even door naar 225x en nu valt me voor het eerst de driehoekige vorm op van het cluster. Wat me ook opvalt is de achtergrond van hele fijne sterren, wat me verbaast vanuit de stad. De overgang van cluster naar omgeving is scherp afgetekend, de heldere sterren van M67 lijken op een “mat” van niet opgeloste zwakkere sterren te liggen.

Vanavond had ik het plan om mijn nieuwe Televue 2x Barlow uit te proberen op de Eskimonevel, met een lekker hoge vergroting. Helaas is dit object al te ver naar het westen gedraaid tegen de tijd dat het goed donker is, dus die zit voorbij het dak. Daarom ga ik verder naar een object dat al jaren in de PSA staat maar dat ik nog nooit heb waargenomen. En dat kan niet natuurlijk. Het gaat om Lalande 21185. Eerst heb ik een week of twee geleden maar eens uitgezocht wat Lalande 21885 dan wel is. Het blijkt de helderste rode dwerg te zijn die we vanuit onze boreale wereld kunnen waarnemen (vanaf het zuidelijk halfrond zijn AX Micrsocopii en Lacaille 9352 waar te nemen en die zijn helderder). En dat is leuk, want ik vroeg me onlangs toevallig af of er rode dwergen zijn die dichtbij genoeg staan om visueel waar te nemen. Leve de PSA. Lalande 21185 staat praktisch om de hoek, op 8.31 lichtjaar van ons vandaan. Je loopt bij wijze van spreken de Oortwolk uit, dan nog zo’n stuk en je bent er al.
Zo goed als de seeing is, zo matig is de transparantie want met het blote oog zijn de poten van de Grote Beer nauwelijks zichtbaar. De starhop verloopt dus met de zoeker vanaf Phecda, maar na enig gehannes laat de zoeker al een rossige ster zien. Het is beet, ik heb mijn eerste rode dwerg gespot.

Dan ga ik even naar binnen om de jongste twee jongens op bed te leggen. Met enige trots kondig ik aan dat ik een rode dwerg heb gezien. Mijn zoon van 18 en zijn dito vriendin blijken het reuze interessant te vinden, en mijn zoon vraagt of ik dan ook Wolf 359 kan zien. Wolf wat? Mijn fantasyminnende zoon en zijn dito vriendin blijken deze ster te kennen uit Star Trek en andere verhalen, maar Skysafari geeft aan dat hij ook echt bestaat, zich in Leo bevindt en magnitude 13.53 heeft. Daarmee ligt Wolf 359 dus in principe binnen het bereik van mijn Harroscope maar gezien de matige transparantie laat ik hem vanavond even voor wat hij is. Maar hij staat voor de volgende keer met stip genoteerd.

Een avond als deze is natuurlijk uitstekend geschikt voor dubbelsterren. Sirius B was natuurlijk weer een leuke vangst maar bijzonder fraai is de geel-blauwe ι (iota) Cancri. Albireo maar dan anders. Ondertussen zit ik lekker te appen met mijn waarneemmaten die ook aan het tuinieren zijn, en geïnspireerd door @cloudbuster zoek ik Castor weer eens op, een nauwe heldere dubbelster die volgens de schetsgrootmeester dubbele spikes geeft. En verhip ja, al moet ik wel perifeer kijken om de tweede spike te zien, want de zuidelijke ster blijft helderder dan de noordelijke en de horizontale spikes van die laatste zijn dus net wat lastiger te zien. Ook zwenk ik nog even naar ζ (zeta) Cancri, die zich mooi in drie componenten laat oplossen, waarvan er twee wel heel dicht op elkaar staan.

Een ander object dat de PSA aangeeft en ik nog niet heb waargenomen is Groombridge 1830, ook in de Grote Beer. Ja inderdaad, ik wil alles wat in de PSA staat ook waarnemen. Goed, de noordelijke galactische pool geloof ik wel, maar voor de rest levert zo’n mysterieobject altijd een leuke waarneming op. Zo ook Groombridge 1830.
Het blijkt te gaan om een gele subdwerg die zich onderscheidt door zijn hoge eigenbeweging. Toen de ster begin 19e eeuw werd waargenomen door een Britse astronoom die toevallig net zo heette als het object, bleek zijn eigenbeweging zo hoog dat hij 61 Cyg (Piazzi’s Flying Star) in dat opzicht van zijn troon stootte. Vervolgens moest hij zijn meerdere erkennen in Kapteyn’s Star en Barnard’s Star. Nou ja, niet helemaal, want Groombridge staat wel een pak verder weg dan al die Oortwolkknuffelaars, namelijk op 29.7 lichtjaar. Daarmee is zijn werkelijke snelheid een stuk hoger.

Als vervanger voor de Eskimonevel mik ik tenslotte de kijker nog op IC3568, ook wel bekend als de Lemon Slice Nebula. Het doorvergroten gaat heel goed en hier komt de nieuwe Barlow goed van pas. Uiteindelijk zit ik met de 5mm Ortho plus Barlow op 720x vergroting, wat in combinatie met OIII-filter een mooie ronde vlek laat zien met een helder midden en een veel zwakkere halo. Als ik dat goed heb gezien tenminste. Niet heel indrukwekkend maar goed, IC3568 is ook niet de meest eenvoudige planetaire nevel en het blijft een stadshemel. Ik vind het alvast veelbelovend.
Lekker op tijd ruim ik de boel op, om elf uur ben ik binnen, gewapend met twee veldschetsen en een aantal leuke waarnemingen. Ik heb me weer vermaakt vanavond.