Beneveld

Zaterdagavond 24 augustis 2019

Helaas kan ik vrijdag niet van huis vanwege nachtdienst van mijn betere helft dus moet ik de Knardijk aan me voorbij laten gaan. Zaterdag kan ik wel en is het plan om naar Breezanddijk te gaan. Helaas blijken daar werkzaamheden plaats te vinden. Dus staan we toch om 21:30 op het Dijkgatsbos: cloudbuster, Jan en ik (waarvan ik Jan al heel lang niet meer gezien had). Even later komt er ook nog een beginnende astroliefhebber aanrijden met een 10″ Skywatcher Dob. Deze is alvast erg gecharmeerd van M13, die hij nog niet eerder had gezien.

Mijn plan voor vanavond is een aantal emissie- en planetaire nevels in Cygnus die luisteren naar fancy namen als Minkowski, Sharpless en Simeis. De Zwaan staat mooi hoog aan de hemel en de transparantie lijkt beter dan verwacht. Maar eerst klim ik nog even recht terug naar het westen richting Hercules, waar ik showpiece M13 opzoek, die wordt vergezelgd van enkele galaxies. Hiervan is NGC6207 eenvoudig zichtbaar, maar de tussengelegen IC4617 kan ik ook na langdurig perifeer turen niet ontwaren naast zijn asterisme van twee keer twee sterren. M13 is altijd imposant, zeker op hoge vergroting van 300x, en de propellor is duidelijk te zien. Maar charmanter vind ik nog het overzicht met NGC6207 bij 75x, wat er bij benadering ongeveer zo uitziet.

Hetzelfde geintje heb ik geprobeerd uit te halen bij de Ringnevel M57, maar daar krijg ik “buurman” IC1296 niet te zien, evenmin als de centrale ster van M57. Dat neemt niet weg dat de Ring zelf altijd indrukwekkend is, zeker bij de 300x van de 6mm Radian. Dat laatste oculair blijkt dan ook een uitstekende koop te zijn geweest; met zijn 60° beeldveld en optische kwaliteit is het een genot om doorheen te kijken, al doet mijn oude vertrouwde Cronus Planetary (ook 60°) daar bij zijn 225x niet merkbaar voor onder.

Terug naar Cygnus voor Minkowski 1-92 (Footprint Nebula), Sharpless 2-91 en 2-101, en Simeis 57 alias DWB 111 en 118/119 (?). Welnu, over deze nevels kan ik kort zijn: dag Minkowski, Sharpless en Simeis. Alleen bij Sharpless 2-101 vermoed ik enige neveligheid om zijn asterisme, maar vermoedens laten zich niet loggen. Wisselende vergrotingen en filters (UHS, H-Beta) mogen niet baten.
Wat ik wel zie en met volle teugen van geniet, is de veelheid aan ragfijne melkwegsterren in zowel zoeker als oculair, tijdens de starhops. Dat is de charme van in het zenith kijken op de donkere locatie. Ook Albireo, het startpunt van deze tour, is natuurlijk altijd heel mooi in het wijdveldoogstuk.
Verder doe ik nog een poging op open cluster Loiano 1, een open cluster dichtbij Sharpless 2-101. Omdat hij in de IDSA staat en omdat ie zo heet. Ook hier veel melkwegsterren, waarbij ik in de atlas moet kijken waar het cluster begint en eindigt. Helaas zie ik geen verschil met het omliggende gebied, maar ik heet dan ook geen Gaia.

Om de gederfde nevelvreugde goed te maken mik ik de Dob gewoon op de Sluiernevel. Aanwijsster 52 Cyg is snel gevonden en hier is het heel frappant hoeveel verschil een filter maakt. Over het algemeen ben ik terughoudend met het gebruik van filters maar hier maakt mijn UHC het verschil tussen niks zien en een messcherp kromzwaard met fijne filamenten, en aan de andere kan van 52 een zwakkere maar onmiskenbare rooksliert die zich ver naar het zuidoosten uitstrekt. NGC6960 is een beauty. Vandaar zoek ik de andere kant van de nevel op, de Eastern Veil Nebula ofwel NGC6992 en verdwaal met mijn kleine beeldveld. Of nee, kijk daar is ie toch. Een rokerige rivierkreeft ontvouwt zich over meerdere beeldvelden. Maar ook tussen die twee vermoed ik af en toe neveligheid om en tussen de heldere veldsterren, wat misschien flarden zijn van NGC6979, die dacht ik ook gekend is als Pickering’s Whisp.

Van heel andere aard is de Noord Amerikanevel NGC7000, waarvoor ik voor de gelegenheid mijn H-Betafilter in de zoeker schroef. En jawel, hier durf ik wel voor in te staan, de nevel is zichtbaar. Maar het waarnemen van dit soort nevels vereist toch een andere waarneemtechniek dan voor deepskyobjecten als galaxies en bolhopen. Aan de hand van de atlas lukt het me om de randen van de nevel te volgen tussen de veldsterren door, en dan durf ik wel te zeggen dat ik de vorm van Canada, de USA en Mexico grofweg herken.

Ondertussen wordt ons jeugdsentiment aangesproken door een 70s en 80s disco op de nabijgelegen kampeerboerderij. Voulez vous aha. Gelukkig blijft het bij geluid en blijven discolichten achterwege.

Als ik in de Zwaan ben, breng ik altijd graag ook een bezoek aan het duo NGC6939, een open cluster, en NGC6946, het Fireworks galaxy. Het mooist vind ik ze samen in een widefield-beeldveld, op 75x met de Maxvision. Dan valt het contrast op tussen het heldere korrelige open cluster en het zwakke gladde galaxy. Op hoge vergroting is het open cluster nog rijker en meer opgelost; het galaxy vervaagt.

Tenslotte vergaap ik me nog even aan showpiece M15. Hier gooi ik natuurlijk de Radian weer in de strijd en die levert een prachtig beeld op van de bolhoop.
In het oosten schijnt de maan alweer door de bomen dus we staken ons wild geraas. Toch mooi bijna drie uur waargenomen bij echte astronomische duisternis en mooie dingen gezien.